Strona główna > >

Fazy księżyca a sen – czy pełnia zaburza sen?

Dodano: 8 września, 2022

Fazy księżyca a sen – czy pełnia zaburza sen?

Przedstawione poniżej treści nie mają charakteru promocyjnego. Ich wyłącznym celem jest edukacja i podniesienie poziomu wiedzy odbiorcy na temat zdrowia. Należy jednak pamiętać, że żadna z informacji nie może zastąpić porady lekarskiej lub konsultacji z farmaceutą.

Kiedy mowa o związkach między fazami księżyca a snem, dla wielu osób brzmi to nieco metafizycznie. Okazuje się jednak, że taki związek rzeczywiście istnieje. Na czym on polega? W której fazie księżyca śpi się lepiej, a w której gorzej?

Czy fazy księżyca wpływają na sen?

Czym w ogóle jest sen? Jest on występującym w rytmie dobowym człowieka, cyklicznie pojawiającym się stanem czynnościowym ośrodkowego układu nerwowego. Charakteryzuje się przede wszystkim zahamowaniem celowej aktywności ruchowej  i wyłączeniem świadomości. Czemu służy ten stan? Ma on za zadanie umożliwić organizmowi – wszystkim jego układom, narządom i pojedynczym komórkom – regenerację, odpoczynek i przygotowanie się do aktywności dnia następnego. Sen jest więc absolutnie niezbędny do życia, a dla zachowania zdrowia i dobrej kondycji konieczny powinien być efektywny, głęboki i odpowiednio długi. Istnieje jednak wiele czynników, który sen taki mogą zakłócić.

Na przestrzeni ostatniej dekady prowadzono badania nad związkiem między snem a fazami księżyca. Brzmi jak mit? Okazuje się, że nie do końca, a takowe związki rzeczywiście istnieją, choć nie wpływają na wypoczynek w ogromnym stopniu. Niemniej jednak mogą przyczyniać się do gorszego wysypiania, podobnie jak wiele innych czynników, w tym np. zaburzenia rytmu okołodobowego organizmu (praca w trybie zmianowym, podróże między strefami czasowymi itd.). Ze względu na to, że odpoczynek jest tak ważny dla zdrowia, warto zadbać, aby wpływ faz księżyca i innych czynników na sen był jak najmniejszy. W tym celu warto:

  • prowadzić zdrowy tryb życia,
  • właściwie się odżywiać,
  • pamiętać o codziennej aktywności fizycznej,
  • dbać o niezakłócony rytm dobowy (czuwać i spać o stałych porach).

Pełnia księżyca a sen – dlaczego powoduje problemy ze snem?

W 2013 roku naukowcy z Uniwersytetu z Bazylei przeprowadzili badania na 33 osobach w różnym wieku i różnej płci. Przez 3 lata obserwowali i monitorowali sen swoich ochotników i analizowali go w kontekście faz księżyca. Co się okazało? Czy pełnia księżyca ma wpływ na sen? Wyniki były dość zaskakujące, szczególnie dla tych, którzy uważali, że związek między pełnią księżyca a snem można włożyć między bajki. Okazało się bowiem, że pełnia księżyca ma wpływ na sen i to dość znaczący – wydłuża zasypianie o około 5 minut, a czas całego snu skraca nawet o 20. Co ciekawe, w dodatku faza snu głębokiego skróciła się u badanych aż o 30 proc., co nie pozostaje bez wpływu na jakość i efektywność wypoczynku.

Dlaczego pełnia księżyca zaburza sen? Na to pytanie nie znaleziono jeszcze jednoznacznej odpowiedzi. Wiadomo, że człowiek – podobnie jak niemal wszystkie stworzenia żyjące na Ziemi – posiada „wbudowany” tzw. zegar biologiczny, który zsynchronizowany jest z rytmem dobowym i cyklem dzień-noc. Do synchronizacji tej dochodzi poprzez informacje docierające do organizmu ze świata zewnętrznego, spośród których największe znaczenia ma światło. Naturalne światło dzienne jest niejako sygnałem, że jest to czas czuwania, natomiast jego brak to czas sennego odpoczynku. Pełnia księżyca do pewnego stopnia może powodować bezsenność ze względu na większą ilość odbijanego przez Księżyc światła słonecznego i tym samym – zdecydowanie jaśniejsze noce. Wiadomo jednak, że wpadający przez okno sypialni podczas pełni blask nie jest jedynym czynnikiem wpływającym wówczas na sen. Po pierwsze – badani w Bazylei ochotnicy spali w całkowicie zaciemnionych pomieszczeniach, po drugie – problemy ze snem podczas pełni zauważyć można również podczas ciemnych nocy pochmurnych.

Badania wykazały, że przy pełni księżyca w ludzkim organizmie dochodzi do zmniejszenia produkcji melatoniny – tzw. „hormonu snu” odpowiedzialnego za wieczorne zasypianie i pozostawanie w stanie snu w ciągu nocy. Zaburzenia te podczas bezchmurnych, rozświetlonych nocy mogą mieć związek z nadmierną ekspozycją organizmu na światło (dochodzi wówczas niejako do zmylenia organizmu i utrudnionym odróżnianiem nocy od dnia). Ograniczone wydzielanie hormonu zostało jednak zarejestrowane podczas pełni w warunkach całkowitego zaciemnienia.

Nów księżyca a sen

Okazuje się więc, że wypoczynkowi bardziej sprzyja nów niż pełnia. W ciągu nocy, kiedy księżyc jest niewidoczny lub widać jedynie jego niewielki fragment, ludzki organizm łatwiej się regeneruje, jest bardziej odprężony, a sen – głębszy i spokojniejszy.

Podobne do tych w Bazylei, obserwacyjne badania przeprowadzono także w szwedzkiej Uppsali. W tym przypadku badanych było aż 850 osób, które spały w normalnych warunkach (we własnych domach), podłączone do specjalnej aparatury rejestrującej rozmaite parametry snu, w tym – porę zaśnięcia, nocne przebudzenia, fazy snu itd. Wyniki tych badań dały podobne wnioski, co badań szwajcarskich i potwierdziły, że relacja nów księżyca a sen jest korzystniejsza dla ludzkiego organizmu niż związek między snem a pełnią. W fazie tej człowiek śpi lepiej i efektywniej, fazy snu głębokiego NREM są dłuższe, a zapadanie w sen przychodzi łatwiej, niż podczas pełni. Jeśli podczas nowiu księżyca pojawiają się problemy z bezsennością, ich przyczyna nie tkwi raczej w związku z oddziaływaniem ziemskiego satelity i należy jej szukać gdzie indziej.

Kwadry księżyca a sen

Wędrujący po niebie księżyc obserwowany z Ziemi ma różną postać. W ciągu miesiąca przeobraża się on od nowiu do pełni, by następnie znów zacząć „znikać”. Nów jest momentem, w którym cały księżyc jest zasłonięty i nie widać go w ogóle. Następnie zaczyna się on odsłaniać i odbijać światło swoją częścią, tworząc kształt sierpa. Sierp co noc wydaje się szerszy, aż widoczna staje się prawa połowa księżyca. Jest to pierwsza kwadra. W kolejnych dobach księżyca dalej przybywa i tworzy się tzw. garb, aż osiąga on pełnię, podczas której cały okrągły księżyc jest widoczny z Ziemi. Po pełni księżyca zaczyna ubywać, aż do ponownego nowiu, jednak w połowie tego „ubywania” występuje jeszcze ostatnia kwadra, kiedy oświetlona jest lewa połowa ziemskiego satelity. Czy istnieje związek między pierwszą i ostatnią kwadrą księżyca a snem? Przywołane wyżej badania w Uppsali wykazały, że pod większym wpływem faz księżyca jest sen mężczyzn niż kobiet i że śpią oni lepiej w czasie, kiedy jasność księżyca się zmniejszała, czyli w okolicach ostatniej kwadry. Kiedy następowała pierwsza kwadra księżyca, jakość ich snu pogarszała się, a czas jego trwania był krótszy.

Ponieważ nie znane są jeszcze do końca przyczyny wpływu księżyca na sen człowieka, naukowcy wciąż mają pole do popisu. Być może kolejne badania wykażą, czy wpływ ten ma związek z promieniowaniem elektromagnetycznym, oddziaływaniem grawitacyjnym satelity, czy może jeszcze innymi czynnikami.

Autor: Justyna Gabrysiak-Kula

Konsultacja merytoryczna: psychiatra Anna Lewandowska

Powiązane artykuły:

Fazy snu – REM i NREM. Ile trwają cykle? >>

Rytm dobowy – czym jest cykl okołodobowy organizmu? >>

Pozycje do spania – jaka jest najzdrowsza? >>

Bibliografia:

Sprawdź pozostałe artykuły z naszej bazy wiedzy o śnie: