Strona główna > >

Bezsenność – przyczyny krótkotrwałej. Jak leczyć brak snu w nocy?

Dodano: 2 listopada, 2023

Bezsenność – przyczyny krótkotrwałej. Jak leczyć brak snu w nocy?

Przedstawione poniżej treści nie mają charakteru promocyjnego. Ich wyłącznym celem jest edukacja i podniesienie poziomu wiedzy odbiorcy na temat zdrowia. Należy jednak pamiętać, że żadna z informacji nie może zastąpić porady lekarskiej lub konsultacji z farmaceutą.

Bezsenność krótkotrwała z reguły nie ma podłoża chorobowego, ale mimo to może negatywnie wpływać na codzienne funkcjonowanie, wywoływać zmęczenie i utrudniać koncentrację. Co robić, gdy się pojawia?

Czym jest bezsenność krótkotrwała? Jakie są objawy?

Bezsenność kojarzy się przede wszystkim z trudnościami w inicjowaniu snu, utrzymaniu jego ciągłości, czyli wybudzeniami lub przedwczesnym budzeniem się rano. Istotne jest to, że bezsenność negatywnie wpływa na funkcjonowanie w ciągu dnia lub powoduje poczucie zmęczenia. Bezsenności w praktyce można podzielić ze względu na czas trwania objawu oraz przyczyny jego powstania. Istnieje bezsenność przewlekła (utrzymująca się dłużej niż 4 tygodnie), ale też bezsenność przygodna (trwająca kilka dni) i krótkotrwała. O tej ostatniej mówimy, kiedy jej objawy utrzymują się do czterech tygodni. Do symptomów najbardziej charakterystycznych należą:

  • czas zasypiania dłuższy niż 30 minut,
  • wybudzanie się w nocy, którego łączna długość przekracza pół godziny,
  • wymienione zakłócenia występują w ciągu co najmniej trzech nocy w tygodniu,
  • zakłócenia wywołują zmęczenie lub obniżoną sprawność psychiczną i fizyczną w ciągu dnia.

Niemal każdy człowiek w ciągu swojego życia miewa problemy z zaśnięciem lub mimowolnie budzi się w nocy. Stan taki nie jest powodem do niepokoju, jeśli zdarza się raz na dłuższy czas, a jego przyczyny wydają się oczywiste (np. silne napięcie nerwowe przed egzaminem, problemy zawodowe lub rodzinne). Kiedy objawy występują epizodycznie i nie wpływają na funkcjonowanie człowieka w ciągu dnia (nie wywołują zmęczenia, ospałości, zaburzeń koncentracji, problemów z pamięcią, nie utrudniają motoryki ciała), nie mówi się o bezsenności jako o zaburzeniu. Jeśli jednak stan taki utrzymuje się przez dłuższy czas lub nawraca i wpływa na ogólne samopoczucie w ciągu dnia, świadczy to o wystąpieniu zaburzeń snu, np. w postaci bezsenności krótkotrwałej.

Przyczyny bezsenności

Bezsenność jest zaburzeniem, które może mieć bardzo wiele rozmaitych przyczyn – od zupełnie błahych po poważne stany chorobowe. Co powoduje ją najczęściej?

  • Stres, niepokój. Bezsenność na tle nerwowym pojawia się, kiedy w ciągu dnia człowiek pozostaje pod wpływem silnego napięcia emocjonalnego. Napięcie może mieć charakter chwilowy (przez rozmową w sprawie pracy, ważnym sprawdzianem, egzaminem itp.) lub utrzymywać się przez dłuższy czas (np. w związku z długotrwałą sytuacją w pracy, problemami rodzinnymi). Natłok myśli i związane z nimi obawy czy lęki często nie pozwalają zapaść w spokojny sen lub prowadzą do częstego budzenia się w nocy.
  • Stany chorobowe. Chodzi nie tylko o choroby, do których bezpośrednich objawów należy bezsenność. Różne dolegliwości mogą uniemożliwiać spokojny sen, chociażby zwykły katar, który utrudnia swobodne oddychanie, a tym samym – zapadanie w sen.
  • Niewłaściwa temperatura otoczenia. Kiedy w sypialni jest zbyt zimno lub zbyt gorąco, zasypianie bywa znacznie utrudnione. Nieodpowiednia temperatura, a wraz z nią wychłodzenie lub przegrzanie organizmu, może też powodować częste budzenie się w nocy.
  • Hałas. Aby spać spokojnie, potrzebne są odpowiednie warunki dookoła. Jednym z najważniejszych jest cisza. Wyciszenie sypialni jest istotnym elementem tzw. higieny snu, ponieważ w hałasie trudno jest zasnąć lub prowadzą one do częstych wybudzeń. Nawet, jeśli hałas jest jednostajny, negatywnie wpływa na jakość snu, uniemożliwiając efektywny wypoczynek.
  • Zmiana strefy czasu. Podróżowanie między strefami czasowymi prowadzi do rozregulowania rytmu dobowego organizmu, co prowadzi często do przejściowych zaburzeń snu. Mózg, przyzwyczajony do stałych pór spania, nagle musi zmienić swoje przyzwyczajenia i przechodzić w stan spoczynku w innym czasie, niż dotąd.

Przyczyny bezsenności u mężczyzn i kobiet są podobne. Mogą one także być podłożem problemów ze snem u pacjentów w różnym wieku, choć warto pamiętać, że zapotrzebowania na sen spada z wiekiem (fizjologicznie więcej śpią ludzie młodzi niż osoby starsze).

Jak sobie radzić z bezsennością?

Sposobów na bezsenność jest wiele, poczynając od naturalnych praktyk i zmian w prowadzonym trybie życia, skończywszy na fachowej terapii farmakologicznej i innych specjalistycznych metodach terapeutycznych. Co na bezsenność można stosować samemu, w domowych warunkach? Przede wszystkim warto zawsze zadbać o to, by tryb życia sprzyjał efektywnemu wypoczynkowi niezbędnemu dla regeneracji organizmu. Jak to osiągnąć? Przede wszystkim należy:

  • wyregulować rytm dobowy organizmu – jeśli wykonywana praca na to pozwala, należy swój rytm dnia dostosować do jego pór – pracować od rana, odpoczywać wieczorem, spać nocą;
  • dbać o stałość pór aktywności i spoczynku z unikaniem drzemek w ciągu dnia, bądź spędzania czasu w łóżku w ciągu dnia np. na czytaniu książek. Powinno się również wstawać o stałej porze.
  • kłaść się do łóżka tylko jeśli odczuwasz senność;
  • zadbać o higienę snu – wygodę (wygodny materac, luźną, przewiewną piżamę), odpowiednie warunki w sypialni (zaciemnienie, wyciszenie, wywietrzenie), higienę osobistą przed położeniem się do łóżka, fizyczne i psychiczne wyciszenie organizmu;
  • zrezygnować ze spożywania kofeiny, spożywania alkoholu i palenia papierosów wieczorem
  • unikać oglądania telewizji bądź korzystania z komputera w porze wieczornej
  • dbać o aktywność fizyczną w ciągu dnia – wspomaga ona dotlenienie mózgu i wszystkich tkanek organizmu, a także wywołuje zmęczenie niezbędne do szybkiego zapadania w sen;
  • stosować na co dzień zdrową dietę – głębokiemu spaniu i łatwemu zasypianiu sprzyja zdrowa, lekkostrawna dieta; warto szczególnie zadbać o właściwe kolacje, które w dodatku powinny być zjadane co najmniej na dwie godziny przed snem.

Te podstawowe, zdrowe nawyki powinny być fundamentem walki z bezsennością. Bez nich efekt może być jedynie chwilowy, natomiast ich wdrożenie to niezbędna podstawa osiągania spokojnego, głębokiego snu, tak ważnego dla dobrej kondycji ogólnej organizmu.

Leczenie bezsenności

Jeśli problemy ze snem mają charakter sporadyczny, można sięgnąć po środki nasenne, dostępne w aptekach bez recepty, np. zawierające doksylaminę. Substancja ta działa sedacyjnie, jednocześnie – jeśli jest odpowiednio dawkowana – nie wywołując uczucia ospałości i zmęczenia w ciągu dnia. Ułatwia zasypianie i wspiera spokojny, głęboki sen, nie uzależniając i nie wywołując szeregu efektów niepożądanych. Jest względnie bezpieczna dla organizmu, dlatego zaleca się ją w wielu przypadkach bezsenności sporadycznej. Warto jednak pamiętać, że jeśli objawy utrzymują się przez dłuższy czas, nasilają się lub nawracają, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza lub jednostki zajmującej się leczeniem zaburzeń snu. Wizyta u specjalisty jest konieczna również wtedy, gdy zaburzeniom tego rodzaju towarzyszą jakiekolwiek inne niepokojące objawy.

Przyjmowanie środków nasennych nie jest podstawową metodą leczenia bezsenności, a ich stosowanie powinno mieć charakter krótkotrwały. Brak właściwej diagnozy przyczyn zaburzeń snu i ich leczenia niesie za sobą ryzyko poważnych konsekwencji zdrowotnych. W terapii bezsenności, która stanowi jedynie jeden z objawów innej choroby najważniejsze jest leczenie zaburzenia podstawowego, leżącej u podłoża zaburzeń snu. Jest to warunek konieczny dla uzyskania poprawy trwałej, długofalowej.

Skutki bezsenności

Problem z bezsennością niesie za sobą rozmaite konsekwencje. Jeśli pojawia się tylko raz na jakiś czas, może wywoływać:

  • zmęczenie w ciągu dnia,
  • uczucie ospałości,
  • uczucie rozbicia,
  • obniżoną zdolność koncentracji,
  • opóźnienie reakcji na bodźce,
  • utrudnione zapamiętywanie,
  • bóle i zawroty głowy,
  • podrażnienie i szczypanie oczu,
  • pogorszenie ogólnego samopoczucia,
  • obniżenie lub wahania nastroju.

Im częściej spokojny sen nie nadchodzi lub jest często przerywany, tym skutki bezsenności są bardziej nasilone. Nieleczona bezsenność i długotrwale występująca zła jakość snu może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Zaburzenia snu bywają objawem zaburzeń psychicznych i fizycznych, dlatego każdy przypadek utrzymującej się bezsenności wymaga fachowej oceny lekarskiej. Im szybciej postawiona diagnoza i wdrożone odpowiednie metody leczenia, tym większa szansa na szybkie zniwelowanie objawów.

Autor: Justyna Gabrysiak-Kula

Konsultacja merytoryczna: lekarz psychiatra Anna Lewandowska

Powiązane artykuły:

Bezsenność na tle nerwowym – co robić? Sposoby >>

Brak snu – jakie są skutki? Wpływ na organizm >>

Tabletki na sen – ziołowe i bez recepty. Jakie wybrać? >>

Bibliografia:

Sprawdź pozostałe artykuły z naszej bazy wiedzy o śnie: