Tabletki na sen – ziołowe i bez recepty. Jakie wybrać?

Tabletki na sen przez wielu ludzi traktowane są jako szybki, skuteczny sposób na bezsenność. Jednak czy są skuteczne i zarazem bezpieczne? Warto wiedzieć, jak je stosować i które z nich wybrać, żeby nie zaszkodzić swojemu zdrowiu.

Kiedy stosować tabletki na sen?

Z problemami ze snem współcześnie boryka się bardzo wiele osób w różnym wieku. Mają one różne przyczyny – jedne wynikają z działania czynników zewnętrznych, a inne są spowodowane zaburzeniami funkcjonowania organizm. Pacjentów najczęściej dotyka pojawiająca się sporadycznie bezsenność, objawiająca się utrudnionym zasypianiem wieczorem, częstym wybudzaniem w nocy lub przedwczesnym wybudzaniem w godzinach porannych. Przeważnie jest ona spowodowana intensywnym trybem życia i wiążącym się z nim stresem oraz nieprawidłową higieną snu. Stres bywa podłożem bardzo wielu dolegliwości, zarówno o charakterze psychicznym, jak i somatycznym, a zaburzenia snu są jedną z jego najpowszechniejszych konsekwencji. Osobie pozostającej pod ciągłą presją trudno jest wyciszyć organizm i zasnąć na tyle spokojnie i głęboko, by efektywnie wypocząć przed kolejnym dniem. Przy pojawieniu się tego rodzaju problemów warto w pierwszej kolejności spróbować nieco zmienić swój tryb życia i zadbać o tzw. higienę snu, czyli:

• zastosować praktyki pomagające wyciszyć organizm i odprężyć się psychicznie (relaksacyjna kąpiel, słuchanie spokojnej muzyki itd.),
• zadbać o odpowiednią dietę przed snem (kolację jeść minimum dwie godziny przed pójściem spać, najlepiej lekkostrawną),
• odpowiednio przygotować sypialnię – zaciemnić ją, wywietrzyć i wyciszyć,
• ograniczyć spoglądanie na niebieskie ekrany smartfonów czy laptopów na godzinę lub dwie przed snem.

Jeśli metody takie zawodzą i mimo ich zastosowania pojawiają się problemy z zaśnięciem lub nieprzerywanym snem, można spróbować tabletek na sen. Są one niekiedy skutecznym, doraźnym sposobem walki ze sporadyczną bezsennością, a ich dostępność jest powszechna. Środki tego rodzaju mają różny skład – od delikatnych preparatów ziołowych po mocniejsze substancje chemiczne, oddziałujące na ośrodkowy układ nerwowy. Niektóre dostępne są bez recepty, inne – wyłącznie z przepisu lekarza. Warto zawsze zacząć od łagodnych rozwiązań, jak najmniej ingerujących w funkcjonowanie organizmu. Należy również podkreślić, że przyjmowanie leków na sen bez recepty nie może być rozwiązaniem długofalowym. Jeśli bezsenność zdarza się częściej lub jej objawy nasilają się, należy zgłosić się do lekarza celem przeprowadzenia fachowej diagnostyki i dobrania odpowiedniego leczenia.

Jak stosować tabletki na sen?

Przede wszystkim należy podkreślić, że tabletki nasenne dostępne bez recepty nie są przeznaczone do leczenia bezsenności występującej często lub przewlekle. Mogą być one przyjmowane wyłącznie w przypadku zaburzeń pojawiających się sporadycznie jako doraźne ułatwienie zasypiania. Jak je stosować? Na to pytanie nie ma jednej odpowiedzi, ponieważ wszystko zależy od ich składu oraz stężenia substancji czynnej. Podobnie, jak w przypadku wszelkich innych leków – najlepiej o sposób przyjmowania zapytać lekarza lub farmaceutę. Specjalista w oparciu o szczegółowy wywiad z pacjentem i ewentualne badania udzieli dokładnych wskazówek co do rodzaju preparatów, ich dawkowania itd. W przypadku jednak, kiedy pacjent sięga po środki nasenne bez konsultacji lekarskiej, powinien zasięgnąć porady farmaceuty lub szczegółowo zapoznać się z zaleceniami producenta wybranych tabletek. Substancje w nich zawarte mają np. różny czas działania, od którego zależy pora, o jakiej należy przyjąć lek. Różne też może być dawkowanie preparatów, choć należy pamiętać, że zawsze warto zaczynać od dawek jak najmniejszych i zwiększać je tylko w razie potrzeby. Żadnych leków o działaniu nasennym lub wyciszającym nie powinno się brać dłużej niż kilka dni bez konsultacji z lekarzem. Długotrwałe przyjmowanie takich środków na własną rękę może nieść poważne zdrowotne konsekwencje. Warto pamiętać również o ograniczeniu w prowadzeniu pojazdów po zażyciu tabletek nasennych i zakazie łączenia ich z alkoholem.

Ziołowe tabletki na sen

Obecnie w Polsce dostępnych jest wiele preparatów ziołowych ułatwiających zasypianie. Są one dostępne bez recepty właściwie w każdej aptece. Ich najpopularniejszymi składnikami są takie zioła jak:

• liść melisy lekarskiej,
• korzeń kozłka lekarskiego,
• szyszki chmielu.

Wszystkie te rośliny mają podobne działanie – uspokajające, wyciszające, odprężające. Wskazaniem do ich stosowania są łagodne stany napięcia nerwowego lub emocjonalnego i okresowe trudności z zasypianiem. Co jednak ważne – nawet takich środków nie wolno przyjmować zbyt długo lub w zbyt dużych dawkach. Stosowanie ziół – podobnie jak innych produktów leczniczych – najlepiej skonsultować z lekarzem. Jest to szczególnie ważne w przypadku dzieci, kobiet w ciąży i matek karmiących. Wśród tych pacjentów niektóre preparaty ziołowe mogą przynieść skutki niepożądane. Leki ziołowe mogą również wchodzić w interakcje z innymi przyjmowanymi preparatami na przykład lekami na nadciśnienie, dlatego przed zażyciem warto omówić ich stosowanie z lekarzem lub farmaceutą.

Ziołowe leki na sen mają rozmaity skład – niektóre preparaty robione są na bazie jednego zioła, inne zawierają ich mieszanki o wzmocnionym działaniu. Dawkowanie wszelkich tabletek powinno być zgodne z zaleceniami producenta.

Tabletki na sen bez recepty

Oprócz preparatów ziołowych istnieje jeszcze szeroki wachlarz tabletek nasennych dostępnych bez recepty, zawierających chemiczne substancje czynne. Co zawierają? Ich skład bywa różny.

Popularnymi substancjami są np.:

• melatonina – syntetyczny odpowiednik naturalnie produkowanego przez ludzki organizm „hormonu snu”, wskazany w leczeniu zaburzeń rytmu snu i czuwania,
• doksylamina – lek przeciwhistaminowy stosowany jako środek o działaniu sedatywnym w walce z bezsennością.

Leki nasenne bez recepty dostępne są w każdej aptece, jednak ich stosowanie powinno być zawsze skonsultowane z lekarzem lub farmaceutą, ewentualnie – zgodne z zaleceniami producenta. Jeśli dolegliwości nasilają się lub utrzymują przez dłuższy czas, należy udać się do lekarza celem wykonania odpowiedniej diagnostyki.

Przyjmowanie leków nasennych należy zaczynać od jak najmniejszych dawek, nie zapominając o metodach wchodzących w skład tzw. higieny snu. Dobrze dawkowane leki powinny ułatwić zapadanie w sen, ale jednocześnie nie powodować senności w ciągu następnego dnia. Preparaty tego rodzaju przeznaczone są wyłącznie dla pacjentów dorosłych, z wyłączeniem kobiet w ciąży i matek karmiących (chyba że lekarz zdecyduje inaczej). Samemu nie wolno stosować ich dłużej niż przez kilka dni, nawet jeśli nie wykazują właściwości uzależniających.

Autor: Justyna Gabrysiak-Kula

Konsultacja merytoryczna: mgr farmacji Wojciech Ziółkowski 

Powiązane artykuły:

Doksylamina – jak działa? >>

Jak szybko zasnąć? Sposoby na bezsenność >>

Pozycje do spania – jaka jest najzdrowsza? >>

Bibliografia:

• S. Awgul, A. Uździcki, P. Żelazny, A. Pawlik, Farmakologiczne leczenie bezsenności – obecnie dostępne terapie oraz nowe kierunki badań, w: Farmacja Współczesna, 2018; 11
• M. Krzystanek, A. Białek, A. Pałasz, R. Skowronek, Doksylamina w leczeniu zaburzeń snu i lęku, w: Farmakoterapia w Psychiatrii i Neurologii, 2016, 32 (1)
• P. Szewczyk, A. M. Dziuba, E. Poniewierka, Melatonina – metabolizm i rola hormonu szyszynki, w: Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne, 2018;8(2):135–139